Galakside bir Kelle Avcisi: Strontium Dog

Nukleer savas sonrasi radyoaktif Strontium izotopuna maruz kalan dunyada bir cok mutant dogmustur; Amerikan cizgi romanlarinin aksine bu mutantlar oldukca cirkin, sekilsiz ve deformedir ve nadiren super guclere sahiptirler. (Bunlarda biri de serinin kahramani Johnny Alfa'dir. Johnny gozlerinden sactigi Alfa isinlari sayesinde duvarlarin ardini gorebilir, mutant gozleri sinirili da olsa telapati ve telekinesis yetenekleri vermektedir. Ayrica karsisindakinin yalan soyleyip soylemedigini anlayabilmekte, sinirli da olsa bazi fikirleri zihinlere telkin edebilmektedir.  )

Toplumdan dislanan, calismalari bile engellenen ve bir ozgurluk savasi veren mutantlarin yapabildikleri tek is -kimsenin yapmak istemedigi- kelle avciligidir. Boylece Search & Destroy (Bul ve Yok et) birimi en azili haydutlarin katillerin pesine duserek adeta galaksiyi temizleyen copculer olurlar. 

Goguslerinde tasidiklari SD harfleri bunun kisaltmasidir ama kimse orjinalini kullanmaz, bunun yerine mutasyona neden olan Strontium izotopuna ithafen Strontium Dogs -Strontium Kopekleri takma ismini kullanmaktadirlar. Mutantlari asagilamak icin kullanilan bu ismi mutantlar da benimsemistir. 

Jonny Alfa'nin bir de elinden cekicini dusurmeyen Viking arkadasi vardir: Wulf Sternhammer. Birlikte galaksinin en amansiz kelle avcilaridirlar. 

Buraya kadar olan ozet herhangi bir post-apokaliptik cizgi romandan cok da farkli konumlandrimiyor Strontium Dog'u. 

Ama iki onemli noktada kendisini ayristiriyor, unutulmaz bir kult cizgi roman statusune ulastiriyor. Birincisi hemen hemen butun ilk donem maceralari cizen buyuk usta Carlos Ezquerra'nin muhtesem sanati. Kucuk kisa cizgilerle taramalri, kocaman-enli burunlarla cizdigi karakterler, harika uzay ustleri-araclari tasarimlariyla cidden lezzetli bir sova donusmekte her Ezquerra sayfasi. 

Ikincisi ise siradisi hikayeleri; John Wagner'in senaryolari. Jonny Alpha kimi zaman cehennem olduguna inandiklari bir boyuta seyahat etmekteler bir suclunun pesinde , yahut gecmise yolculuk yapipp Hitlerin de pesine dusuyorlar. Siradan bir bilimkurgudan cok farkli ucuk kacik senaryolar. Westernlerden sevdigimiz 'Olu ya da Diri' ele gecirme, kelle avciligi hikayelerini tum galakside anlatmakta Wagner.  Zaman bombasi  gibi atildiginda kucuk bir bolgedeki insanlari 15-20 dakika gelecege gonderen -dolayisiyla (gezegen hareket etmeye devam ettigi icin ) uzay bosluguna gonderip olduren fantastik silahlara sahip Johnny. 

Baskahramanimiz da oyle akil sagligi yerinde ve cok ahlakli biri de degil; bir hikayesinde cikan catisma esnasinda onlari izlerken kaza kursunuyla olen bir cocugu diriltmek icin mezarindan kacirip kara buyusuyle meshur bir buyucuye goturmeyi bile deniyor.  Alistigimiz kahramanlarin aksine moral pusulasi oldukca sasmis biri. 

Quality Comics tarafindan Amerikan pazarina da 80'lerda comics formatinda sunulan SD maalesef buyuk bir bilinirlik kazanamamis Dredd gibi. Halbuki John Wagner ve Ezquerra'nin birlikte yarattigi Dredd capinda bir cizgi roman kanimca. Bunda Ezquerra'nin muhtesem sanatinin gereksiz ve beceriksiz bir sekilde renkledirilmis olmasi kadar hikayelerin donemin Amerikan okuyucusu icin fazla ucuk-kacik olmasi da bir etken bence.  

 KAPAKLAR:

Judge Dredd Megazine

 John Wagner & Carlos Ezquerra'nin yarattigi Judge Dredd'in 2000AD dergisinin yildizi olmasindan ve ununun derginin ununu de asmasindan sonra nihayet 1990'da Dredd kendi dergisine kavusur: Judge Dredd Megazine. 

Fabry'nin kapagini cizdigi ilk sayi 

Basliktaki Megazine kelimesi de Magazine (dergi) kelimesinin Dredd evrenini (Mega-city gibi) cagristirmasi icin bozulmustur. Onceleri agirlikli olarak Dredd hikayeleri yayinlayan dergi sonralari Dredd evrenindeki baska karakterin hikayelerini de yayinamaya baslar. Boylece cok fazla sayida yazar ve cizer kendini gosterme ve gelistirme imkani bulur; bugun Amerikan comics pazarinin bazi yildizlarinin ilk ciddi isleri de dergide yayinlanmistir. 

Trevor Hairsine'in Dredd harika yorumu 

Dredd evrenin en enteresn karakterlerinden Missionary Man icin Frank Quitely'nin cizdigi paneller

Frank Quitely pin-up

Dredd evreninde kalip Dredd ile ilgisiz isler anlatmak oldukca kolaydir zira Wagner post-apokaliptik bir dunya resmetmistir ama bu dunya uzaylilarin, mutantlarin ve her turlu bilim-kurgu unsurunun kolayca eklemlenebilecegi zengin, esnek ve eklektik bir dunyadir. Dergide sonralari bu evrenin disinda gecen ilgisiz hikayeler de yayinlanir. Bugun 400'lu sayilarina gelmis olan dergi basariyla yayini surdurmekte. 

Kapaklar: 

Deli Ibrahim

Once bir haber: 

"Riza Zelyut’un iki yil önce Kaynak Yayinlari’ndan çikardigi “Osmanli’da Oglancilik” kitabina, yayimlanmasindan kisa bir süre toplatilma karari verilmisti. Basbakanlik Küçükleri Muzir Nesriyattan Koruma Kurulu ise Ocak 2018 tarihli karariyla da kitabi “sakincali” listesine alinmis ve siyah posette satilmasina hükmetmisti.

Kaynak Yayinlari ise kitabin toplatilip sakincali ilan edilmesine tepki gösteren bir açiklama yayimlamisti. Kitaptaki bilgilerin Osmanli klasik metinlerinden, padisah, yazar ve sairlerinin divan, sehrengiz ve eserlerinden yararlanilarak kaleme alindigina dikkat çeken yayinevi, kitabin çocuklara zarar vermek bir yana, aksine çocuklara zarar veren yapiyi desifre ettigini belirtmis, “Kitaplari degil, taciz ve tecavüzü önleyin!” demisti.

Kaynak Yayinlari’nin karara karsi açtigi dava sonuçlandi. Ankara 11. Idare Mahkemesi, kitaptaki bilgilerin Osmanli dönemine ait belgelere dayanmasini gerekçe göstererek kitabin sakincali listesinden kaldirilmasina ve siyah posetsiz bir sekilde satilabilmesine izin verdi."

Belgelere, arsive dayali yazilmis bir kitaba Osmanli'ya iftira atiyor iddiasiyla dava acmak da, bu davanin kitabin toplatilmasiyla sonuclanmasi da fantastik isler, aklin alabilecegi durumlar degil. Kitabin iddialarindan, tezlerinden memnun degilseniz normal metodu denersiniz, siz de bu hipotezleri curutmek icin baska bir kitap kaleme alirsiniz. Mahkemeyi, kolluk kuvvetlerini kullanmak nedir? Neyse ki simdilik akil almaz karardan donulmus gibi durmakta, devaminda ne olur belli degil. 

Osmanli hakkinda -belgelere dayanarak bile olsa- elestirel/hakim diskurun disinda bir kitap yazmanin zorlastigi bir ortamda kurgu bir elestiri kaleme almak -yahut cizmek- ne kadar mumkun ? Ornegin Nuri Kurtceebe'nin 'Deli Ibrahim' cizgi romani gibi. 

Levent Cantek'in "Turkiye'de Erotik Cizgi Romanlar" makalesini okurken aklima geldi bu zira genelde hosca vakit gecirmek icin uretilmis olan erotik cizgi romanlarin bazen de  "elestiri" olabileceginden de bahsediyordu yazi: 

"Haksizlik da etmeyelim, nasil toplumlarin marjinalleri ve delileri gibi dislananlari, teröristler gibi isyankârlari varsa, erotik eglencenin rahatsiz edici düzeyde protestoculari da vardir. Anlatisi ve kahramanlariyla muhalefet eden erotik anlatilar görülebilmektedir."(1) 

Evet, ornegin Druuna tam da boyle bir anlatidir, yillarca sansurlenerek boluk porcuk yayinlandi. One cikan erotizminin yaninda harika bir bilim-kurgudur ayni zamanda. Ama bunun da otesinde katolikligin merkezi Italya'da bir katolik olarak buyumus yaraticisi Serpieri'nin ifadesiyle Druuna'nin sekse yaklasimi Judeo-Biblikal ahlaka, normlara bir isyandir.  

Deli Ibrahim Nuri Kurtcebe'nin yazdigi , Eralp Noyan'in resimledigi oldukca kisa bir cizgi roman. Eroskop dergisinin ilk sayilarinda toplam 34 sayfa yayinlanmis. Once 4 sayfa olan sayfa sayisi 3'e dusmus sonra da ekonomik gerekcelerle derginin sayfa sayisi tumden azaldigi 10. sayisinda ozel bir aciklama yapilmadan gozden kaybolmus.  Baska bir yerde tamamlanabildi mi bilmiyorum. 

.....

Hakkinda cok sey bilmedigim Eralp Noyan'in cizgisine diyecek yok, oldukca canli renklerle harika bir anlatimi var. Kurtcebe'nin hikayesindeki formul ise Deli Ibrahim ile ilgili tarihi gercekleri ve rivayetleri (her an olum korkusuyla kafesde yasamasi, tahta cikma zamani gelince kardesinin hala yasiyor olmasi kuskusu ile bunu reddetmesi, kadinlara karsi ilk bastaki tutuklugu, cinci hocanin telkinleri ile bunun gecmesi, cinci hocanin saraydaki etkinliginin artmasi, idamlar, tebdili kiyafet etmeleri,  hiddet ve sinir krizleri vb (2) ) alip bunun uzerine oldukca cesur bir mizahi kurgu bina etmek. Kurtcebe bu tarihi gerceklik kirintilarini buyuk abartilarla, mizahla ve erotizmle harmanlayarak eglenceli bir hikaye yaratmis ama ayni zamanda da keni ideolojisi dogrultusunda incelikli bir osmanli duzeni-padisahlik- harem elestirisi getirmis. 

Kendinizi hikayeye kaptirip oyle bir giriyorsunuz ki - hele Noyan'in basarili fircalariyla Cinci Hocan'in padisahi afyonlayip telkinde bulundugu, ruya-gercegin birbirine girdigi sekanslar oldukca basarili- erotizm-ciplaklik kimi zaman sadece fonda kaliyor. 

Cantek'le bitirelim: 

"Erotik çizgi romanlara azimsanarak ya da küçümsenerek yaklasildigini düsünüyorum. Aksine sakin bakilabilirse eger, bu ürünler cumhuriyet tarihinin gözden kaçirilan alanlarindan birini, gündelik yasam ve toplumsal bilinçaltini resmediyorlar. Sirf bu nedenle bile bir toplumu anlama kaygisinin parçasidirlar."

Kurtcebe'nin siyasi kimligi hem diger isleriyle hem de hala bu yasinda gozalti-tutuklama haberleriyle zaten malumumuz; o donem icin yapilan bu uretimi de sadece mizah ya da erotizmle degil siyasi elestiriyle beraber okumak gerek. 

Halihazirdaki donemde de boyle bir cizgi roman yapilamamasini-yapilamamsini da yine siyasetle ve baskin hegemonya ile beraber okumak gerek. 

kaynaklar:

(1) "Turkiye'de Erotik Cizgi Romanlar", Levent Cantek, Cizgili Hayat Klavuzu

(2) http://www.milliyet.com.tr/sekiz-yillik-saltanati-bir-faciaydi/ilber-ortayli/pazar/yazardetay/14.02.2010/1198650/default.htm

Mavi Ceketliler

Les Tuniques Bleues (Ingilizce ismiyle The BlueCoats - bizdeki ismiyle Mavi Ceketliler)  Fransiz-Belcika ekolunun oldukca koklu-eski bir cizgi romani. 68 yilinda kisa hikayelerle baslayan seruvenleri bugun 62. albume ulasmis durumda. Cinebook bunlardan sectigi 12 albumu Ingilizce olarak yayinladi. Western sever ulkemizde ise bir western mizahi olan RedKit cok tutmusken ayni turde basarili bir cizgi roman olan Mavi Ceketliler'in sans bulamamasi ise uzucu (elbette ayni turde olmalari bir tesaduf degil , Morris Spirou dergisinden ayrildiktan sonra RedKit'in boslugunu doldurmak icin ele alinmis bir cizgi roman Mavi Ceketliler).  RedKit'le en onemli farklari ise kansiz, oldukca temiz bir mizah olan RedKit'in aksine Mavi Ceketliler'de olumlerin sikca gosterilmesi ve savasin karanlik yuzunun teshir edilmesi. 

Hikayeler Amerikan ic savasi sirasinda gecmekte, iki zit karakter olan Cavus Cornélius ve Onbasi Blutch ise serinin ana kahramanlari. Cavus Cornélius kendini gorevine adamis, guclu kuvvetli , gozupek ve atilgan bir asker ; Onbasi Blutch ise tam tersi: ufak tefek, gorevden ve askerlikten kacmak icin her firsati degerlendiren, her kurnazligi yapan anti-militarist bir karakter. Ikisi arasindaki zitliktan dogan gerilim ve gelgitli dostluklari ise mizahi ureten ana unsur. 

Cinebooks'un arka kapak resmi kahramanlarimizi cok guzel ozetlemekte

Buna bir de Amerikan ic savasinin gercek tarihine uygun, iyi arastirilmis hikayeler (kullanilan ilk denizalti ya da balon gibi) arka fon olarak eslik edince oldukca kaliteli bir is cikmakta. 

Serinin ilk 5 albumunu cizen Salverius'un islerini gormedim ama sonraki albumleri cizen Lambil'in dinamik cizgileri bu tur icin bicilmis kaftan. Hele detayli savas sahneleri ve doga manzaralari cizdigi panaller  oldukca guzel. 

  

Umarim bir gun ulkemizde de yayinlanma sansi bulur.