Hikaye ikinci dunya savasi sirasinda Iran'da artmakta olan Alman etkisiyle baslar. Savastan once uzun yillardir Iran ve Almanya arasinda artan bir isbirligi vardir: Almanlar Iran'a teknoloji transferi yapmakta Iran ise onlara gelisen Alman ekonomisinin ihtiyac duydugu hammedeleri saglamaktadir. Savas carklari icin cok degerli petrol yataklarinin Almanlarin eline dusmesinden endise eden Sovyetler ve Ingiltere birlikte Iran'i isgal eder. Gorunurde ayakta kalan bir Iran hukumeti vardir ama butun isler bu iki ulkenin isgalci ordulari tarafindan ve onayiyla yurutulmektedir.
Savas diger cephelerde hizla devam ederken Iran icinde ise Iranlilari kazanmak amaciyla bir propaganda savasi yurutulmektedir. Turlu gorsel ve isitsel kanallardan yurtulen Ingiliz propagandasinin belki de en ilginci Şehname uzerine kurulu olanidir.
O donem BBC Farsca icin de calisan bir Iranli akademisyen Mojtaba Minovi'ye danisildiginda iyi-etkili bir propaganda araci olarak Şehname'yi ve minyaturleri isaret eder Minovi. Zira bir tarihci ve edebiyatci olarak eserin ve minyaturun Iran halki uzerindeki etkisinin derinligini, sembolizminin gucunun farkindadir. Boylece birbiri ardina takip edildiginde hikayeyi tamamlayan adeta bir cizgi roman estetigine yaklasan asagidaki posterler-posta kartlari ortaya cikar.
Şehname'deki en meshur hikayelerden biri secilmistir, efsaneye gore refah dolu Cemsit doneminin sonunu getiren zalim hukumdar Dahhak Hitler'le eslestirilir:
Zulmu o kadar artmistir ki omuzlarindan iki yilan buyur : Mussolini ve Tojo. (Gobels ise Hitler'e hizmet etmektedir)
Fakat Dahhak kendini tahtindan edecek, zulmunu sonlandiracak 3 atliyi-savasciyi ruyasinda gormektedir: meshur sigara, puro ve pipolariyla Churchill , Stalin ve Roosevelt.
Hergun yilanlarini genclerle besleyen zalim hukumdara Demirci Kawa isyan eder ve oglunu geri alir. Uc savasciyi bulup getirir ve boylece zalim hukumdarin sonu gelir.
Hitler ceza olarak oldurulmek yerine Demavend dagina cizilenir. Boylece sonsuza dek omuzlarindaki yilanlar tarafindan iskenceye maruz kalacaktir. Temsil ettigi kotuluk ise yeryuzunden temizlenmistir.
Oysa butun bu cabalara -ve sagladiklari politik serbestlige- ragmen Iran ekonomisinin tum kaynaklarini kurutan, halki acliga ve sefalete mahkum eden isgal ordulari elbette halk tarafindan benimsenmez. Propagandanin etkisi sinirli olur.
Kanyaklar:
- http://www.historyextra.com/period/second-world-war/persuading-the-people-british-propaganda-in-the-second-world-war/
- Iran and the Cold War, Rowena Abdul Razak, Published in History Today Volume 68 Issue 3 March 2018
- http://blogs.bl.uk/asian-and-african/2013/05/the-shahnameh-as-propaganda-for-world-war-ii.html
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder