Elif

Eli kilicli kahramanlarin cirit attigi dolayisiyla her macerada ellerin kollarin koptugu "gore" sahnelerle bezeli CR'larla Turk-Islam sentezinin bayraktarligini yapan, her kosesi bu ideoloji dogrultusunda metinlerle, ilusturasyonlarla dolu bir cocuk dergisinde ender olarak hazinelerle de karsilasabiliyoruz. Bunlardan biridir iste Mehmet Genc'in yazip-cizdigi "Elif".

Yaraticisi hakkinda bir bilgi bulamadim, ismin mustear olup olmadigini da bilemiyorum ama yillara yayilan pek cok irili ufakli calismasi var dergide. Bilim-kurgu temali islerden (Elif, Ayberk gibi) tek sayfalik-ic kapaga basilan, mizahi merkeze alan islere (Cicek Kiz), futbol CR'larindan illustrasyonlara cok cesitli uretimler yapmis. Kendine has-imzasi olmasa da taninabilecek bir uslubu var.

Bunlardan Elif oldukca enteresan zira hem bir bilim-kurgu/mizah CR'i (fransiz ekolune cokca yaklasan) hem de kucuk bir kiz cocugunu basrole almasi ile ayriksi.  Benim gorebildigim kadari ile 86-87 yillarinda 4 hikayesi var Elif'in yayimlanan. 

Elif herseyden once hem seneryo hem de cizim olarak cocuklar icin uretildigi belli; onlarin seviyesine-algisina uygun bir cizgi roman. Yalin ama yuvarlak hatlari ile sirin, cocuklarin kolayca iliski kurabilecegi goruntulere akici, fazla karisik olmayan seneryolar eslik etmekte. Olasi siddet sahneleri bir cocuk cizgi romaninda olmasi gerektigi gibi karikaturize edilmis, yumusatilmis. Mizahin yanisira bilim kurgu temalari hikayelerde on planda: su uzerinde yurumeye yarayan ayakkabilar, uzay araclari, ucan arabalar, iklimi kontrol edebilen cihazlar vb. hayalgucune hitap edecek buluslar. 

Daha da onemlisi erkek egemen, erkekligi kutsayan bir ideolojinin erkek egemen dergisinde basrole bir kizi yerlestirmesidir. Derginin hemen butun kahramanlarindan ayri durur bu yonuyle. Seride kucuk kardesi Cenk mizahi ureten slapstick karekterken Elif genelde lider, kontrol edici, temkinli, rasyonelligi temsil eden karakterdir.

Levent Cantek CR tarihimizde kadina bicilen yerden bahsederken iki tipleme kullanir; Cariye ve Cadi. Turkiye Cocuk baglaminda bunlar cok isabetlidir zira kadin ya birilerinin esi-bacisi-anasi konumundadir (kurtarilan, sadik, cokca ortada gozukmeyen, ideal kadin) ya da kotu-yabanci karakter olarak tekinsiz-guvenilmez yaratiktir.

Hizir Bey'de Cadi ve Cariye; Masa ve Gulcicek

Elif (isin aksiyon kismini kardesi Cenk'e birakmis olsa da) bu kaliplari kirmada ayriksidir-istisnadir. (Ilk macerada yazar olarak bir kadin ismi gormekteyiz : Funda Ozturk. Sonradan bu isim ortadan kalkmakta. Bu duyarliligin arkasindaki etkisi ne kadardir bilinmez) 

Bu yonuyle ilginc bir sekilde Jidehem'in Sophie'sini andirmakta. Uzun yillar Spirou'de cesitli CR'lara emek verdikten sonra kendi serisini hele bir kiz cocugunu merkeze alan bir seriyi yaratmak isteyen Jidehem once bu konuda direnc gorur ama bir yan karakter olarak baslayan sophie kisa zamanda okuyucunun ilgisiyle ana karakter halini alir. Bu 1965 Fransa'sinin bile (ya da Katolik egilimli Spirou dergisinin) ne kadar gelenekci-tutucu olabileceginin kanitidir aslinda, ama artik kapilar bir defa acilmistir. O ana dek genelde yardimci roller ustlenen ya da basrolu bir erkekle paylasan kizlarin ardindan birbiri ardina  kadin karakterlerin on planda -basrolde oldugu CR'lar yaratilmaya baslanir. 

   

Sophie'ye benzetmemizin sebebi yanlizca bu degil elbette, konsept olarak da bir etki olmali (eger goremedigim baska bir BD etkisi daha yoksa). Sophie de bilimkurgu temalari icerir (babasi bir mucitdir) hatta cok benzer bir ucan arabalari vardir. Yaninda arkadasi Bernard vardir (elbette erkek arkadas Bernard Elif'de kardes Cenk'e donusmustur)

Bu ayriksiligina-deneysellige ve basarili bir is olmasina ragmen muhafazakar kesim icinde uretilen CRlar arasinda gorebildigim kadari ile devami gelmemis, kendi cenahinda baska kadin kahramanlarin/basrollerin onunu acamamistir Elif.
 

KAYNAKLAR:

https://www.lambiek.net/artists/j/jidehem.htm

Levent Cantek, "Yerli Çizgi Romanda Kadın: Cadılar ve Cariyeler ile İlgili Bir Değinme....", Şehre Göçen Eşek